भौगोलिक परिस्थिती, आवश्यक भोवताल,पक्षाचे राहणीमान,स्थलांतर करण्याच्या पद्धती,पाणी आणि अन्न यांची उपलब्धता या काही प्राथमिक बाबी असतात ज्यावरून पक्षाची ओळख पटविता येते किव्वा पक्षी ओळखता येऊ शकतो.आणि हेच मापदंड असू शकतात ज्यावरून पक्षांचे वेगळेपण ठरते. सरते शेवटी या गोष्टींमुळेच एकाच पक्षाचे विविध प्रकार अस्तित्वात आहेत आणि पहायला देखील मिळतात.
प्रस्तावना तशी लांबलीच. पण हे सांगणे गरजेचे वाटले. सुरुवातीला गरुड म्हणजे एक ठराविक पक्षी म्हणून माहित होता. ज्याचा आकार इतरांपेक्षा मोठा असतो. घारीपेक्षा मोठा आकार असल्याने छोट्या प्राण्यांना उचलून नेण्याची क्षमता यांच्यात असते. पक्षांच्या अन्नसाखळीत अग्रस्थानी असलेला हा गरुड पक्षी. अशी साधारण माहिती होती.
कालांतराने दक्षिण, मध्य आणि उत्तर भारतातील जंगलात गेल्यावर याच गरुडाचे अजून प्रकार पहायला मिळाले.काहींना तुरे होते. काही आकाराने मोठे, काहींच्या पंखांची ठेवणं वेगळी होती काहींच्या चोचीचा आकार भिन्न तर काही रंगानेच निराळे होते.
फोटोत असलेला हा पक्षी पण गरुडच. 'चेंजेबल हॉक इगल' असे याचे नाव.हिमालयाच्या पायथ्याचा प्रदेश,भारताचा ईशान्य भाग,बांगलादेश आणि अंदमान निकोबारचा बेट समूह या भागात आढळणारा हा पक्षी.आधी कॉर्बेटला गेलो होतो तेव्हा एकदा पहायला मिळाला होता. मात्र तो कॉर्बेट मधील चेंजेबल इगल आणि हा फोटोतील चेंजेबल इगल यात महत्वाचा फरक म्हणजे याचा रंग. साधारणपणे चेंजेबलचा हा गडद रंगाचा नमुना सहसा पहायला मिळत नाही. संपूर्ण गडद बाह्यरंग आणि उडताना देखील पंखांच्या खालील भागातील असलेला काळसर पत्ता नेहमीच्या चेंजेबल गरूडातील आणि यातील फरक स्पष्ट करतो.
उडण्याची पद्धत,भोवताल आणि खायची सामग्री जरा कमी अधिक प्रमाणात सारखी असली तरी यांची संख्या आणि दिसण्याची शक्यता तशी खूप कमीच. सुंदरबनाच्या बुटक्या आणि पर्णहीन काटक्यांवर रमलेला हा काळा ठिपका लांबून अगदीच सहज दिसला. तसा दुर्मिळ आणि कधीच न पाहिलेला असल्याने उत्कंठा अधिकच वाढली होती. शक्य तितक्या जवळ बोट नेऊन जमेल तितके फोटो काढण्याचा प्रयत्न केला. मात्र चेहेर्या समोरून फोटो घेण्याची हौस याने पूर्ण करून दिली नाही.अर्थात बघायला पोटभरून मिळाला याचा आनंद जास्त होता.
एक नवीन पक्षी पहायला मिळाल्याचा आनंद तर होताच पण केवळ रंगछटेमुळे आपले वेगळेपण जपणारा जीव असू शकतो याचा अचंबा देखील तितकाच होता.शेवटी गरुडचं तो, बोटीची चाहूल लागताच वार्याला कापत नजरेच्या आड झाला.पण आमची १५ मिनिटे सुसह्य करून गेला एवढे मात्र नक्की.
हृषिकेश पांडकर
०३.०२.२०२०
Changeable Hawk Eagle (Dark Morph) | India 2020
No comments:
Post a Comment