भाई

 भर उन्हात चौकातील सिग्नलला थांबायला सावलीची जागा मिळणे,आपण लिफ्ट जवळ पोहोचताच त्याच मजल्यावर लिफ्ट थांबलेली असणे,पेट्रोल पंपावर गेल्यागेल्या आपलाच नंबर लागणे किव्वा कोणतीही गाडी न हलविता सहज पार्किंग करायला येईल अशी सुटसुटीत जागा मिळणे या आणि अशा अनंत सुखाला चटावलेला मी यापेक्षा वाढीव आणि अवाजवी ऐषोआरामाची अपेक्षा ठेवत नाही.छोट्या छोट्या गोष्टीतून समाधान आणि पर्यायाने आनंद घेण्याची हि गोडी लावली ती पु.लं.नी लिहिलेल्या दैनंदिन जीवनातील बारीक सारीक गोष्टींनी.

 

विनोदी लिहिण्यासाठी जड शब्द,अलंकारिक भाषा आणि नावाजलेले प्रसंग यांची गरज अजिबात नसते.किंबहुना सकाळी उठल्यापासून ते रात्री पाठ टेकवेपर्यंत आजूबाजूला घडणाऱ्या प्रत्येक गोष्टी,प्रत्येक व्यक्ती,त्यांच्या हालचाली यांचे चाणाक्ष आणि कलात्मक पद्धतीने निरीक्षण करून त्यातून निर्माण केलेला सहज पचणारा आणि मनापासून दाद मिळवणाऱ्या विनोदाचे जनक म्हणजे भाई.

महाराष्ट्रासारख्या चोखंदळ राज्यात कला,क्रीडा,राजकारण आणि सिनेमा या सर्व आघाड्यांवर प्रत्येकाची स्वतंत्र आवड असतेच आणि आहे.या प्रत्येक क्षेत्रात सर्वांची सर्वात प्रिय व्यक्ती आहे तसेच नावडती व्यक्ती पण असतेच.एखाद्याची प्रिय व्यक्ती दुसऱ्याची नावडती नक्कीच असू शकेल.पण भाईंच्या बाबतीत हे पडताळे पार फोल ठरतात.कारण ज्या लोकांचा पुलंच्या साहित्याशी कोणत्याही कारणाने संबंध आला आहे ती व्यक्ती नेहमीच पु.लं.चा चाहता म्हणूनच राहील याची खात्री असते.विनोद पटला नाही किव्वा रुचला नाही याची तर शक्यताच नसते. समजला नाही हि गोष्ट शक्य आहे.मात्र पु.लं.चे साहित्य आवडले नाही अशी एकही व्यक्ती या उभ्या महाराष्ट्रात नाही हे उघड सत्य आहे.सामान्य माणसाच्या सर्वात जवळ जाणारा आणि 'हो हे माझ्या बाबतीतही घडले आहे' असे वाटणारे अनंत प्रसंग आपल्या लेखणीतून सर्वांपुढे आणणारे 'भाई' उगीच महाराष्ट्राचे 'लाडके व्यक्तिमत्व' ठरलेले नाहीत.

विनोदी लेखनाचा मानदंड आणि फक्त लेखनचं नाही तर 'कला' या क्षेत्रात मोडणाऱ्या जवळजवळ सर्व अंगात पारंगत असलेल्या या अवलियाचे हे जन्मशताब्दी वर्ष.पु.ल. म्हटल्यावर डोळ्यासमोर येणारी हि त्यांची मुद्रा आणि त्यांच्या या अखंड आनंद देणाऱ्या कलाकृती कायमच आपल्या सोबत राहतील.भाईंची हि मुद्रा रेखाटणाऱ्या माझ्या बायकोचे लै लै कौतुक...बाप काढलं आहेस चित्र ...कमाल !!!

हृषिकेश पांडकर

१०-१२-२०१८

 

अलकटराझ

 समुद्र किनारा आणि तुरुंग यांचा जेव्हा एकत्रित उल्लेख होतो तेव्हा फक्त सावरकरच आठवतात.कारण मी त्याच इतिहासात वाढलोय.जेव्हा या दोन गोष्टींचा संदर्भ येतो तेव्हा अंदमानचे ते भव्य सेल्युलर जेल आणि अथांग सागराजवळ मातृभूमीकडे परत नेण्याची साद घालणारे विनायक दामोदर सावरकर यांची आठवण झाल्यावाचून राहत नाही.हीच गत माझी झाली जेव्हा जगाच्या पश्चिम टोकावरील पॅसिफिक महासागरात उभे असलेले अलकटराझ तुरुंग डोळ्यासमोर होते.वास्तविकतेत या दोन्ही गोष्टी भिन्न आहेत पण भारतीय मन स्वस्थ बसू देत नाही.

 

गोल्डन गेट ब्रिजच्या पार्श्वभूमीवर दिसणारा बेट सदृश्य देखावा म्हणजेच हे पूर्वीचे अलकटराझ तुरुंग आणि सध्याचे राष्ट्रीय ऐतिहासिक स्मारक.अमेरिकेच्या पश्चिम किनाऱ्यावरील सर्वात जुना आणि व्यवस्थितपणे कार्यरत असलेला दीपगृह येथे पहायला मिळतो.कदाचित हाच दीपगृह या बेटाकडे लक्ष वेधण्यास कारणीभूत ठरतो.

बेटाचा संपूर्ण आकार खूप मोठा नाहीये मात्र तेव्हाच्या काळचे तुरुंग,परेड मैदान,कैद्यांचे इस्पितळ,दीपगृह आणि अधिकाऱ्यांची काही घरे या गोष्टी नक्की पहायला मिळतात.या खेरीजही बऱ्याच गोष्टी इथे जतन करून ठेवलेल्या आहेत.

या बेटाचे नाव 'पेलिकन आयलंड' म्हणून प्रसिद्ध होते.'पेलिकन' या पक्षाला पुरातन स्पॅनिश भाषेत 'अलकटराझ' असे संबोधले जात असे म्हणूनच या भागाचे नाव अलकटराझ म्हणून प्रसिद्ध झाले.नावाप्रमाणेच इथे पेलिकन या पक्षाची संख्या साहजिकच खूप आहे.पाण्यावरील पक्षांच्या वैविध्यतेसाठी सुद्धा हे ठिकाण आकर्षण ठरू शकते.

तर कधी जगाच्या पश्चिम टोकावरील 'गोल्डन गेट ब्रिज'ला भेट देणार असाल तर मातृभूमीला परतण्यापूर्वी हे तरंगते तुरुंग नक्की पाहून या.अगदी काला -पानी नाही पण निळ्याशार समुद्रावरील तरंगता इतिहास नक्की पाहता येईल.

- हृषिकेश पांडकर

That's all the freedom we can hope for - the freedom to choose our prison to visit

Alcatraz Prison | USA

 

Skyline of New York

 शहराच्या एकूणच रचनेवरून किव्वा निसर्गातील मानवी हस्तक्षेपामुळे तयार झालेले क्षितिज म्हणजेच कदाचित 'स्कायलाईन' होय.हस्तक्षेप म्हणण्याचे कारण असे कि नदीकाठी,समुद्र किनाऱ्यावर किव्वा टेकडीच्या पायथ्याला वसलेल्या शहरी रचनेमुळे तयार झालेले चित्र म्हणजेच कदाचित 'स्कायलाईन' असावी या मतावर मी ठाम होत चाललोय.

 

शहराची स्कायलाईन हि त्या विशिष्ट शहराची स्वतंत्र ओळख असते.काही शहरे तर केवळ स्कायलाईन पाहून ओळखता येऊ शकतात.जणू काही ती स्कायलाईन त्या शहराच्या स्वाक्षरीचे काम करते.अशीच एक नावाजलेली स्कायलाईन म्हणजे न्यूयॉर्क शहराची. सात आश्चर्यांपैकी एक असलेल्या 'स्टॅच्यू ऑफ लिबर्टी'च्या प्रांगणातून किव्वा न्यू जर्सीच्या कडेवरून दिसणारी न्यूयॉर्कची स्कायलाईन कायमच लक्ष वेधून घेते.

हडसन नदी जिथे अटलांटिक महासागराला मिळते साधारण त्या भागातून न्यूयॉर्कची स्कायलाईन मनसोक्त आणि डोळेभरून पाहता येते.जगातील प्रमुख आर्थिक,व्यावसायिक आणि सांस्कृतिक केंद्रांच्या इमारती आणि मुख्यालये डोळ्याचे पारणे फेडतात.एम्पायर स्टेट,वर्ल्ड ट्रेंड सेंटरचे स्मरण स्मारक या गोष्टी प्रकर्षाने लक्ष वेधून घेतात.

लक्ख ऊन किव्वा रात्रीच्या दिव्यांच्या लखलखाटात सजलेली मॅनहॅटनची स्कायलाईन न्यूयॉर्क भेटीतील 'चुकवू नये' या सदरात मोडणारी गोष्ट.शहर कसे असेल याची प्रचिती शहराबाहेरून यावी या ताकदीची हि रचना शहराविषयीचे आकर्षण अजूनच वाढवते.

हीच स्कायलाईन पाहण्यासाठी काही विशिष्ट जागा आहेत.प्रत्येक ठिकाणावरून याच शहराचं रुपडं वेगळं दिसू शकतं.ब्रुकलीन ब्रिज,न्यू-जर्सी शहराचा किनाऱ्यालगतचा भाग,गव्हर्नर आयलंड फेरी किव्वा लिबर्टीची फेरी.प्रत्येक ठिकाणावरून दिसणारा नजारा वेगळा असतो आणि प्रत्येक वेळी तो जास्त आवडतो.शहरात शिरण्याआधी प्रथमदर्शनीच या शहराच्या प्रेमात पडायला लावणारी स्कायलाईन डोळ्यात साठवताना नजर तोकडी पडते एव्हढे निश्चित.

अमेरिकेच्या आणि पर्यायाने जगाच्या आर्थिक महासत्तेला भेट देण्याची संधी मिळाली तर हि स्कायलाईन पहायला विसरू नका.शहरातल्या गोष्टी या ओघाने पाहता येतीलच पण ज्या शहरात चाललोय ते बाहेरूनही तितकेच सुंदर आहे याचा प्रत्यय घ्यायची संधी सोडू नका.शहराचे अंतरंग ज्या प्रगत तंत्रज्ञानाने सजले आहे तितक्याच दिमाखात बाह्यरूप देखील आखीव-रेखीव आणि विलोभनीय याचा अनुभव नक्की येईल.

हृषिकेश पांडकर

१०.०९.२०१८

The skyline of New York is a monument.

New York | USA